Jak radzić sobie z efektami ubocznymi leczenie konwencjonalnego?






Efektami ubocznymi leczenie konwencjonalnego mogą być: utrata apetytu, nudności i wymioty, zapalenie błony śluzowej jamy ustnej jak i uczucie suchości w ustach. Jak można pomóc  pacjentowi, którego dotknęły te dolegliwości?





PONIŻEJ PRZEDSTAWIAMY EFEKTY UBOCZNE LECZENIA KONWENCJONALNEGO ORAZ WSKAZÓWKI JAK SOBIE Z NIMI PORADZIĆ:


Utrata apetytu

Utrata apetytu bardzo często jest powiązana z różnymi stanami chorobowymi. W wypadku nowotworów działa mechanizm związany z procesami metabolicznymi samych komórek nowotworowych, które dodatkowo powodują zmniejszenie apetytu. Jeśli do tego dołączy się jeszcze samo leczenie, kłopoty z powonieniem, metaliczny posmak w ustach, stany zapalne w obrębie jamy ustnej, to trudno się dziwić choremu, że niechętnie sięga po posiłek.

Jednak długotrwała odmowa przyjmowania pokarmów jest bardzo niebezpieczna. Jak sobie zatem z tym radzić?

  • Można podawać większą liczbę posiłków, ale mniejszych. Na przykład na obiad można podać drugie danie, a 2 godziny później zupę.
  • Konieczne jest zastosowanie diety łatwostrawnej z ograniczona ilością błonnika. Błonnik bowiem m.in. wydłuża okres sytości.
  • Warto wykorzystać na posiłek czas, kiedy nie dokuczają skutki uboczne leczenia. Może to się zdarzyć nawet nocą, gdyż zdrowy posiłek to droga do zwiększonej siły w walce z chorobą. Nawet jeśli po jedzeniu pacjent odczuwa pewien dyskomfort.
  • Jest bardzo ważne dla chorego, aby przygotowywać mu posiłki, które lubi. Jeśli pacjent przed chorobą chętnie spożywał wybrane dania, warto opracować ich wersję łatwostrawną, np. kotlet schabowy zamienić na schab pieczony, a krokiet z mięsem wieprzowym – na naleśnik z mięsem indyczym.
  • Płyny najlepiej przyjmować między głównymi daniami. Do posiłku natomiast można podawać płyny bogate w składniki odżywcze, np. mleko, kefir czy sok owocowy bez cukru.
  • Gorzkie dodatki (np. imbir) lub kwaśne soki owocowe bardzo często wzmagają apetyt. Warto więc pozwolić na na niewielki kawałek gorzkiego grejpfruta czy ćwierć szklanki soku pomarańczowego przed posiłkiem.


Nudności i wymioty

Nudności pojawiają się najczęściej w wyniku chemio- lub radioterapii. Czasami lekarze decydują się na podanie leków przeciwwymiotnych. Zanim jednak to zlecą warto zastosować się do prostych zasad:

  • W trakcie nudności warto unikać podawania choremu jego ulubionych potraw. Może on bowiem trwale zniechęcić się do ich spożywania. 
  • Bardzo często dodatek imbiru do potraw czy napoju hamuje mdłości. Warto jednak pamiętać, że napoje powinno się pić bardzo powoli i małymi łykami.
  • Spożywanie przekąsek takich jak orzechy, bułeczki, sucharki, wafle ryżowe, słone paluszki czy herbatniki to dobry sposób na dostarczenie organizmowi energii po terapii zakończonej mdłościami. Konieczne jednak jest dokładne żucie, a szczególnie produktów suchych.
  • Dieta powinna być łatwostrawna. Można więc zamienić pełnoziarniste pieczywo na pszenne bułki i chleby z mąki oczyszczonej, a warzywa i owoce podawać w formie ugotowanej i/lub przetartej. Smażenie warto zastąpić gotowaniem i pieczeniem.
  • Dania mączne, np. pierogi z lekkim nadzieniem, kopytka, kluski śląskie, są łatwostrawne, pod warunkiem że się ich nie smaży i nie dodaje zbyt dużej ilości tłuszczu, np. skwarków czy smażonej cebuli. Wówczas dania te można wykorzystywać w razie braku apetytu, a także wtedy, gdy występuje podrażnienie przewodu pokarmowego.
  • Cały jadłospis można podzielić na wiele małych posiłków nawet co 2 godziny. Dzięki temu pacjent ma szansę być właściwie odżywiony, bez wywołania efektu pełności w przewodzie pokarmowym.
  • Zimne posiłki i napoje powodują mniejsze mdłości.
  • Nudności często znikają po zjedzeniu czegoś kwaśnego, np. ogórka kiszonego. W tym celu można również do wody dodać sok z cytrynu lub limonki.
  • Korzystniej jest podawać choremu dania o dużej wartości odżywczej, a małej objętości, np. koktajl z jogurtu, owoców z dodatkiem mleka w proszku, mielonych orzechów i naturalnego miodu.


Zapalenie błony śluzowej jamy ustnej, uczucie suchości w ustach

Zapalenie błony śluzowej jamy ustnej bardzo często uniemożliwiają jedzenie i picie. Dolegliwość ta jest bardzo bolesna, ale niestety występuje dość często podczas terapii z powodu nowotworu. Jak można pomóc pacjentowi?

  • Jedzenie powinno być podawane w formie płynnej lub półpłynnej. Dzięki temu nadżerki w jamie ustnej będą mniej podrażnionej. Produkty suche i chrupiące o ostrych kantach, jak np. sucharki, paluszki, czy orzechy, warto na jakiś czas wyeliminować. Mogą one bowiem dodatkowo ranić jamę ustną, prowadząc do kolejnych ognisk zapalnych.
  • Do obiadu dodawać więcej sosów – szczególnie do kasz, ryżu czy ziemniaków. Jeśli suchości w ustach towarzyszy niezamierzone zmniejszenie się masy ciała, idealnie sprawdzi się puree ziemniaczane z dodatkiem masła i mleka, a także inne puree warzywne, np. z dyni z dodatkiem koncentratu pomidorowego czy mleczka kokosowego.
  •  Można słodzić ksylitolem, substancja ta bowiem hamuje rozwój drożdżaków w jakie ustnej i w całym przewodzie pokarmowym.
  • Napoje gazowane mogą dodatkowo podrażniać błonę śluzową w ustach.
  • Posiłki powinny być lekko cieple lub zupełnie zimne
  • Suchość w ustach najlepiej niweluje się poprzez regularne nawadnianie. Można to robić za pomocą płynów, ale także musów owocowych, świeżych owoców, kompotów bez dodatku cukru, zup czy lekkich sosów.
  • Zarówno przy zapaleniu błony śluzowej, jak i odczuciu suchości w ustach pomocny jest napar z szałwii. Ponieważ szałwia często reaguje z lekami, najlepiej robić płukanki ust lub znaleźć cukierki do ssania z jej ekstraktem.
  • Suchość w ustach mniejsza się ponadto poprzez płukanie ust miętą, sokiem z cytryny, a także wodą z niewielką ilością soli czy siemienia lnianego.





Tekst pochodzi z monografii „Kuchnia i medycyna XXI wieku” pod redakcją dr n. med. Artura Jurczyszyna i prof. dr hab. n. med. Aleksandra B. Skotnickiego

„Żywienie osób chorujących na nowotwór” - mgr inż. Ewa Ceborska- Scheiterbauer, dr n. med.  Artur Jurczyszyn, prof. dr hab. Małgorzata Schlegel-Zawadzka

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz